میدانی که در آن لاله رویید | کدام میدان تهران به خاطر انقلاب به شهرت رسید؟

تاریخ میدان شهدا، جمع اضداد است؛ از سویی قصه‌ شکار و خوش‌گذرانی‌های شاهان قاجار را به یاد ما می‌آورد و از طرفی خاطره جان‌فشانی مردم انقلابی در ۱۷شهرویور سال ۱۳۵۷که البته هردو، خبر از بیداد شاهان بر این سرزمین هم می‌دهند.

همشهری آنلاین – سیدسروش طباطبایی‌پور: حالا در میدان شهدا یا ژاله سابق چرخی می‌زنیم و قصه آن را با هم مرور می‌کنیم.

• تاریخش

یکی از دلایل توجه شاهان صفوی به روستای گمنام تهران، کوه‌ها و تپه‌های همراه با جانوران متنوع‌اش بود که آنجا را برای شکار مناسب می‌کرد. در سفرنامه‌های ناصرالدین‌شاه قاجار هم خاطرات فراوانی از شکار در تپه‌ها و دشت‌های تهران و اطرافش می‌خوانیم؛ یکی از آن نخجیرگاه‌های فرح‌بخش، روستایی چسبیده به تهران آن روزگار بود؛ روستایی به نام دوشان تپه!

بیش‌تر بخوانید:

زندانی که مبارزان انقلاب در آن نگهداری می شدند امروز چه وضعی دارد؟

این منطقه خرگوش‌های فراوانی داشت و به همین دلیل نام دوشان را که به ترکی، خرگوش است، بر این روستا قرار دادند. او و درباریان، بسیار به دوشان تپه می‌آمدند و در آنجا اتراق می‌کردند و به شکار می‌پرداختند. علاقه شاه به آنجا به قدری بود که در آن، عمارتی به نام فرح‌آباد ساختند تا شاه در آنجا ساکن شود؛ کاخی که البته برخی مورخان زمان ساخت آن را به دوران مظفرالدین‌شاه نسبت می‌دهند. همین رفت‌وآمدها، به دوشان‌تپه رونق بخشید تا جایی که در دوره گسترش تهران، دروازه دوشان‌تپه را هم ساختند که یکی از دروازه‌های دوازدهگانه تهران به‌حساب می‌آمد. آن دروازه، درست در جایی ساخته شد که حالا از آن میدان باشکوهی به نام میدان شهدا سربلند کرده!

• عمارت‌هایی گوناگون در نزدیکی میدان

به‌غیر از کاخ فرح‌آباد، چند عمارت دیگر در نزدیکی دروازه دوشان‌تپه مورد توجه شاهان قاجار بود. یکی قصر فیروزه بود که حالا هیچ اثری از آن باقی نمانده. دیگری، باغ‌وحشی بود که به‌خاطر علاقه ناصرالدین‌شاه به حیوانات در این محله ساخته شد. از علاقه شاه به حیوانات باغ‌وحشش همین کافی است که می‌گویند چون یکی از خدمه، در تلگرافی که به شاه فرستاده تا او را از احوالات شیرهایش خبردار کند و در آن‌جا نوشته «حال حیوان خوب است»، به سرعت عزل شده. زیرا به توله شیرهای شاه مملکت گفته بوده «حیوان»! طبق اسناد، ۴ شیر نر و ماده از فارس، ۳ ببر مازندرانی، یک یوز و ۳ پلنگ از جاجرود و ۵ خرس از دماوند در این باغ سکونت داشتند. البته این باغ وحش هم سال‌هاست از بین رفته است.

• کارخانه برق

بعد از عهد قاجار و در سال‌هایی حوالی ۱۳۱۶، نیروگاه برقی چسبیده به میدان شهدا به بهره‌برداری رسید که اهمیت این میدان را در تاریخ تهران، چند برابر کرد. البته این نیروگاه، اولین منبع تولید برق در ایران و تهران نبود، اما نقش مؤثری در تامین برق تهرانی‌ها داشت.

بد نیست بدانید در آن سال‌ها و پس از تصویب قانون بلدیه در سال ۱۳۰۹ و در دوره پهلوی اول، دروازه دوشان‌تپه خراب شد و نیروگاه برق، جزئی از تهران به حساب آمد. در زمان پهلوی دوم، در همان‌ مکانی که جای دروازه بود، میدانی ساخت که نامش ژاله بود.

• نقطه عطف

میدان ژاله، چندان نام و نشانی نداشت تا ۱۷شهریور سال ۱۳۵۷ که حادثه‌ای آن را به نقطه عطفی در تاریخ پیروزی انقلاب اسلامی بدل کرد؛ حادثه‌ای که نامش را از میدان ژاله به شهدا تبدیل کرد.

مردم تهران از تابستان سال۵۷ و به‌دنبال آتش‌سوزی در سینما رکس آبادان، خونشان به جوش آمده بود. در روز ۱۷شهریور همان سال که به جمعه سیاه نیز معروف شد و در پی اعلام حکومت نظامی از سوی دولت شریف‌امامی، مردم از خشم اتفاق‌های روزهای قبل که در تهران و دیگر شهرهای ایران رخ داده بود، در صبح هفدهم شهریور به میدان ژاله سرازیر شدند و حکومت ستمشاهی، با فرمان شلیک مستقیم، گروهی از زنان و مردان مبارز را به خاک و خون کشید و کاری کرد که از خاک این میدان به خون آغشته شده، لاله بروید و نامش را تا ابد جاودان کند.

• امروز میدان

این روزها علاوه بر آن خاطره، میدان شهدا، به یکی از شاهراه‌های مهم شرق تهران بدل شده و میدان‌هایی مثل خراسان، امام‌حسین(ع)، بهارستان و خیابان پیروزی را به هم وصل می‌کند. وجود ایستگاه مترو هم رفت‌وآمد را به این میدان سهل‌تر کرده است.

کد خبر 924080

• تصاویر عملیات یخ زدایی از هواپیما در فرودگاه امام + فیلم

• ورود سامانه بارشی جدید از فردا + جزئیات

• برف همچنان میهمان تهرانی‌ها | هوا فردا آلوده می‌شود

• میدانی که در آن لاله رویید | کدام میدان تهران به خاطر انقلاب به شهرت رسید؟

• آشنایی با قدرتمندترین موشک بالستیک هایپرسونیک ایران ؛ خرمشهر ۴

• عاقل‌تر از آنیم که به میز مذاکره برگردیم | از یک سوراخ دوبار گزیده نمی‌شویم

• پرسپولیس چند هفته جلوتر قهرمان می‌شود اما به یک شرط! | استقلال باید رقیب ما در بالای جدول باشد | دورسون درس بزرگی داد!

• بازیگر سینما و تلویزیون در راهپیمایی ۲۲ بهمن : پر شور و سپر به سپر آمدیم + فیلم

• تخصیص ۲ نوبت کالابرگ تا شب عید

• تنش ها بالا گرفت؛ آلمان به آمریکا هشدار داد | شولتس: فوری پاسخ می‌دهیم

• سردار حاجی زاده در جشن پیروزی انقلاب اسلامی در تهران + فیلم

• تنش ها بالا گرفت؛ آلمان به آمریکا هشدار داد | شولتس: فوری پاسخ می‌دهیم

• آماده ام جنگ را تمام کنم ؛ فقط به یک شرط

• حضور چینی‌ ها پرچم ایران به دست در راهپیمایی ۲۲ بهمن + عکس

• پرسپولیس چند هفته جلوتر قهرمان می‌شود اما به یک شرط! | استقلال باید رقیب ما در بالای جدول باشد | دورسون درس بزرگی داد!

• آشنایی با قدرتمندترین موشک بالستیک هایپرسونیک ایران ؛ خرمشهر ۴

• عاقل‌تر از آنیم که به میز مذاکره برگردیم | از یک سوراخ دوبار گزیده نمی‌شویم

• بازیگر سینما و تلویزیون در راهپیمایی ۲۲ بهمن : پر شور و سپر به سپر آمدیم + فیلم

• سرمربی استقلال تعیین شد!

• سرلشکر باقری: برای پذیرش هندسه جدید قدرت آماده شوید

• در صورت ارائه ضمانت‌، برای مذاکره با آمریکا آماده‌ایم

• ماجرای ساخته شده دانشگاه تهران چیست؟ | زمین دانشگاه متری چند ریال بود؟

• حسینیه ارشاد، میراث فرهنگی طهران

• مدرسه‌ای که مقر فرماندهی انقلاب شد